گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی- کشور ما به پشتوانه میراث فرهنگی و هنری درخشان از موقعیتی خاص و مزیت رقابتی مهمی برای توسعه صنایع فرهنگی و خلاق برخوردار است. این جایگاه فرهنگی از مهمترین دارایی‌های ایرانیان برای توسعه این صنعت است. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این راستا اقدام به تعریف و راه‌اندازی شرکت‌های خلاق کرد.
شرکت‌های خلاق به شرکت‌هایی گفته می‌شود که ماهیت رشد آن‌ها خلاقیت و نوآوری برای ارائه محصولات، خدمات جدید و مدل‌های نوین کسب‌وکار در سطح بازار هدف است البته رشد و توسعه محصولات و خدمات آن‌ها برخلاف شرکت‌های دانش‌بنیان محصولات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته نیست.
براین اساس برای حمایت و توسعه این گروه از کسب‌وکارها، آیین‌نامه برنامه توسعه زیست‌بوم شرکت‌های خلاق از سوی معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۶ ابلاغ شد.
شرکت‌های خلاق در چه حوزه‌هایی فعالیت دارند؟
شرکت‌های خلاق حوزه‌های بی‌شماری را شامل می‌شوند که عبارتند از صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی؛ تولید محتوای صوتی و تصویری؛ پی‌نمایی (کمیک استریپ)؛ گیاهان دارویی و طب سنتی؛ یادگیری الکترونیک – آموزش؛ تبلیغات و بازاریابی؛ بازی، اسباب‌بازی و سرگرمی؛ طراحی و معماری؛ واقعیت افزوده، مجازی، ترکیبی؛ طراحی تجهیزات توانبخشی، هنر‌های تجسمی و نمایشی؛ مد و پوشاک؛ کسب‌وکار‌های دیجیتال؛ کتاب، چاپ و نشر؛ انیمیشن و فیلم؛ بازی‌های ویدئویی و موبایلی.
فعالیت شرکت‌های خلاق در هر حوزه کاملا مشخص است به گونه‌ای که می‌توان گفت به ترتیب حوزه‌های کسب‌وکار‌های دیجیتال و فضای مجازی؛ بازی، اسباب‌بازی و سرگرمی؛ هنر‌های تجسمی و نمایشی؛ یادگیری چاپ و نشر؛ خدمات زیرساختی صنایع خلاق و … بیشترین شرکت‌های خلاق را به خود اختصاص داده‌اند. بعنوان مثال در حوزه کسب‌وکار‌های دیجیتال ۶۵۳ شرکت خلاق فعالیت دارند.
فعالیت در شرکت‌های خلاق تنها مختص پایتخت‌نشینان نیست
اما چقدر پروژه شرکت‌های خلاق توانسته محبوبیت پیدا کند؟ کافیست نگاهی به آمار پذیرش این شرکت‌ها بیاندازیم. آمار‌ها نشان می‌دهند که از سال ۹۷ تاکنون مجموعا ۱۲۳۸ شرکت خلاق پذیرش شدند که به صورت جزئی‌تر برای هر سال می‌توان گفت در سال ۹۷ حدود ۲۹۶ شرکت، سال ۹۸ حدود ۴۲۱ شرکت، سال ۹۹ حدود ۴۱۹ شرکت و در سه ماهه نخست امسال ۱۰۲ شرکت خلاق پذیرش شدند.
راه‌اندازی و فعالیت شرکت‌های خلاق تنها مختص پایتختی‌ها نیست و خیلی از استان‌های کشور جذب این حوزه شدند به طوری که آمار استانی شرکت‌های خلاق نشان می‌دهد علیرغم آنکه استان تهران با ۷۸۰ شرکت خلاق در صدر جدول است، اما اصفهان با ۶۲ شرکت، خراسان رضوی با ۶۰ شرکت، یزد با ۴۰ شرکت، سیستان بلوچستان با ۳۲ شرکت، قم با ۲۵ شرکت، خوزستان با ۲۳ شرکت، فارس با ۱۹ شرکت، خراسان شمالی با ۱۸ شرکت، البرز با ۱۷ شرکت به ترتیب ۹ استان دیگری هستند که پس از پایتخت توانستند بیشترین آمار شرکت‌های خلاق را داشته باشند.
حمایت‌هایی که به شرکت‌های خلاق رونق می‌دهد
هنگام صحبت با شرکت‌های دانش‌بنیان و آنان که دستی در این کار دارند شاید اولین نکته‌ای که مورد توجه قرار می‌گیرد میزان حمایت‌ها و بسترسازی‌های نهاد‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط برای آنهاست لذا برای بررسی شرکت‌های خلاق هم این نکته ضروری و حیاتی است و خوشبختانه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای این موضوع گام‌های موثری برداشته است.
اهم خدمات ارائه شده به شرکت‌های خلاق را می‌توان تامین مالی، شرایط استقرار، ارائه خدمات نظام وظیفه، توانمندسازی، توسعه بازار داخلی و بین‌المللی، تبلیغات و تسهیل فضای کسب‌وکار با همکاری نهاد‌های حمایتی دانست که به ترتیب به ارائه جزئیات درباره هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم.
حمایت‌هایی اندک، اما پیش‌برنده!
تاکنون به ۱۰۳ شرکت خلاق تسهیلات اعطا شده است. همچنین با همکاری مشترک معاونت علمی با صندوق نوآوری و شکوفایی برای توسعه بازار اشتغال حدود ۱۱.۵ میلیارد تومان تسهیلات به ۵۹ شرکت خلاق داده شده است. البته در برنامه‌ای تحت عنوان حمایت از شرکت‌های خلاق و نوآور مناطق محروم، ۵۰ شرکت خلاق استان سیستان و بلوچستان مشمول دریافت ۱۵ میلیارد تومان تسهیلات شدند.
صندوق پژوهش و فناوری یزد نیز در این روند ۱۸ فقره ضمانتنامه، ۲۷ فقره تسهیلات (به مبلغ ۲۲ هزار و ۸۰ میلیون ریال) و ۴ فقره سرمایه‌گذاری (به مبلغ ۶۵۰۰ میلیون ریال) به شرکت‌های خلاق اارئه کرده است.
یا صندوق پژوهش و فناوری کریمه ارائه ۲۴ هزار میلیون ریال تسهیلات، ۲۵ هزار میلیون ریال سرمایه‌گذاری خطرپذیر و ۵۵۰۰ میلیون ریال مشارکت مدنی را در در کارنامه خدمات‌دهی خود به شرکت‌های خلاق و صنایع فرهنگی دارد.
فعالیت در شرکت‌های خلاق پروژه‌ای جایگزین خدمت سربازی
به شرکت‌های خلاق همچنین خدمات تخصصی نظام وظیفه ارائه شده که طی آن ۸۱ نفر به ستاد کل نیرو‌های مسلح برای اخذ پروژه جایگزین خدمت معرفی شدند.
یکی از شرایط مفیدی که از سوی معاونت علمی برای تعدادی از شرکت‌های خلاق فراهم شد این بود که ۲۷ شرکت خلاق به شهرداری تهران معرفی شدند تا بتوانند در امکان مسکونی به فعالیت خود ادامه دهند و از لحاظ استقرار با مشکل مواجه نشوند.
توانمندسازی شرکت‌های خلاق برای رسیدن به هدف
توانمندسازی نقش بسیار پررنگ و برجسته‌ای در راه‌اندازی و پیشبرد فعالیت‌ها دارد لذا در برنامه توسعه زیست‌بوم شرکت‌های خلاق حمایت از برگزاری و حضور در دوره‌ها و نشست‌های عمومی کسب‌وکار (بعنوان مثال ۴۰۶ جلسه عمومی آموزشی، ۲۶ جلسه عمومی تخصصی در حوزه‌های پونمایی، بازی‌های موبایلی و رایانه‌ای، اسباب‌بازی، گیاهان دارویی و کسب‌وکار‌های مجازی برگزار شده است) ارائه مشاوره‌های عمومی کسب و کار؛ حمایت از دریافت خدمات جامع حسابداری و خرید نرم‌افزار‌های اداری و مالی؛ حمایت از تدوین و ویرایش قرارداد داخلی؛ حمایت از تهیه اقلام تبلیغاتی؛ ارائه خدمات بیمه تکمیلی؛ حمایت از حضور درکمپین‌های توانمندسازی؛ عارضه‌یابی و توسعه کسب‌وکار و ارائه خدمات آزمایشگاهی (تا سقف ۴۰ میلیون ریال از طریق باشگاه مشتریان شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی) مورد تاکید قرار گرفته است.
درکنار حمایت و بسترسازی‌های لازم برای تبلیغات، معاونت علمی و فناوری توسعه بازار‌های داخلی و بین‌المللی را برای شرکت‌های خلاق در دستور کار قرار داده و مشاوره‌های تخصصی بازاریابی و فروش؛ حمایت از خدمات بازاریابی دیجیتال؛ حمایت از حضور در نمایشگاه‌های داخلی و حمایت از تهیه گزارش‌های تحقیق بازار تخصصی به شرکت‌های خلاق ارائه شده است.
از طرف دیگر به منظور تسهیل فضای کسب‌وکار با همکاران نهاد‌های حمایتی، خدمات مورد نیاز شرکت‌های خلاق با تعرفه‌های ویژه عرضه شده است.
